Głównym dokumentem regulującym zasady i formy obowiązkowego ubezpieczania pojazdów, a także inne kwestie, jest Ustawa z dnia 22 maja 2003 roku (z późniejszymi zmianami) o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.
Tekst poniżej, odnosi się do w/w Ustawy i jest jedynie próbą uporządkowanej prezentacji części zapisów tego aktu prawnego. Nie może więc stać się podstawą prawną do rozstrzygania jakichkolwiek sporów. Wszystkie kwestie sporne należy rozstrzygać w oparciu o treść tej Ustawy i innych aktów prawnych.
Ustawa wprowadza szczegółowe regulacje związane z przypadkami powstania obowiązku ubezpieczenia i jego wykonania, m. in. kiedy taki obowiązek powstaje, jakich pojazdów dotyczy, zakresu terytorialnego OC kom, okresu ubezpieczenia, wznowień umów, co dzieje się z polisą w przypadku przeniesienia prawa własności pojazdu, przypadków czasowego wycofania pojazdu z ruchu, ZK, OC graniczne, dot. sposobu kontroli spełniania obowiązku zawarcia umów ubezpieczeń, a także zasady działania Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego i PBUK, etc. Niektóre w/w kwestie będą tu omówione, inne tylko sygnalizujemy.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Zgodnie z tą Ustawą (art.4), jednym z obowiązkowych ubezpieczeń jest „ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, zwane dalej „ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych”. Zgodnie z art. 9 tej Ustawy:
„Umowa ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej obejmuje odpowiedzialność cywilną podmiotu objętego obowiązkiem ubezpieczenia za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym oraz wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, o ile nie sprzeciwia się to ustawie lub właściwości (naturze) danego rodzaju stosunków.
Umowa ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej, o którym mowa w art. 4 pkt. 1 i 2 (pkt. 2 odnosi się do OC rolników), obejmuje również szkody wyrządzone umyślnie lub w wyniku rażącego niedbalstwa ubezpieczającego lub osób, za które ponosi on odpowiedzialność.”
W art. 9a mamy doprecyzowanie; umowa ubezpieczenia OC „obejmuje szkody, o jakich mowa w art. 9, będące następstwem zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia”, zaś w art. 35 czytamy: „ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu”.
W art. 25 Ustawy czytamy, że: ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje zdarzenia powstałe nie tylko na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lecz również na zasadzie wzajemności, zdarzenia powstałe na terytoriach państw, których biura narodowe są sygnatariuszami Porozumienia Wielostronnego. Jednak w przypadku zdarzeń, poza granicami RP, na terytorium krajów – sygnatariuszy wspomnianego Porozumienia Wielostronnego, „ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zapewnia zakres ochrony ubezpieczeniowej wymagany przez prawo państwa, na terytorium którego doszło do zdarzenia, lub określony w ustawie, w zależności od tego, który z tych zakresów jest szerszy.”
Porozumienie Wielostronne – umowa zawarta między biurami narodowymi z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) oraz państw stowarzyszonych, określająca wzajemne stosunki między biurami.” – Rozdz. I art. 2 ust.1 pkt. 15 i 16 Ustawy z 22 .05.2003 roku. PW funkcjonuje w ramach systemu Zielonej Karty.
Tak więc:
Wjeżdżając do krajów o których mowa w art. 25, [obowiązuje od momentu wejścia Polski do UE (01 maj 2004r.)], nie musimy okazywać Zielonej Karty, ani polisy ubezpieczenia granicznego, wystarczy „stara, dobra, polska polisa OC kom.” i odwrotnie; polisy OC kom. z krajów o których wyżej mowa, są ważne w Polsce – art. 25, ust. 3.
Co jednak gdy:
– wyjeżdżamy do kraju nie będącego sygnatariuszem Porozumienia Wielostronnego ?
– wjeżdżamy do RP samochodem z obcą rejestracją, z kraju nie będącego sygnatariuszem w/w Porozumienia?
W zależności od sytuacji musimy zawczasu zaopatrzyć się albo w Zieloną Kartę albo w Ubezpieczenie. graniczne. Są to jakby szczególne postaci ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.
Zielona Karta (ZK) –
międzynarodowy certyfikat ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, wystawiony w imieniu biura narodowego (Rozdz. I, art. 2, ust. 1, pkt. 17 i art. 2, ust. 2 Ustawy z 22.05.2003 r.).
System Zielonej Karty działa od 01 stycznia 1953 roku. Jego celem jest zapewnienie poszkodowanym w wypadkach komunikacyjnych, których sprawcą jest kierujący pojazdem zarejestrowanym za granicą, należnego im odszkodowania. Wykupienie Zielonej Karty chroni nas także przed przymusem nabycia OC kom. na granicy każdego kraju. Do systemu należy większość krajów europejskich oraz Iran, Izrael, Maroko, Tunezja.
Ubezpieczenie graniczne –
(Rozdz. I, art. 2, ust.1, pkt. 14)„ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, którego umowa jest zawierana w przypadku braku ważnej Zielonej Karty przez posiadacza pojazdu mechanicznego zarejestrowanego za granicą, z wyłączeniem posiadaczy pojazdów mechanicznych zarejestrowanych w państwach, których biura narodowe są sygnatariuszami Porozumienia Wielostronnego.”
„Umowę ubezpieczenia granicznego zawiera się przed przekroczeniem przez pojazd mechaniczny granicy, w przypadku określonym w art. 29 ust. 1 pkt. 3 (pojazd zarejestrowany za granicą, w państwach nie będących sygnatariuszami Porozumienia Wielostronnego, przed jej przekroczeniem lub brak Zielonej Karty – przyp. autora) oraz w przypadku rozwiązania się tej umowy lub wygaśnięcia okresu ważności Zielonej Karty podczas pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, na okres co najmniej 30 dni.” – Rozdz. 2, art. 27, ust. 6.
Innymi słowy:
OC graniczne jest adresowane do właścicieli pojazdów zarejestrowanych poza terytorium RP, państw UE i pozostałych krajów, których biura narodowe są sygnatariuszami Porozumienia Wielostronnego, wjeżdżających do RP, którzy nie zawarli lub nie posiadają polisy OC lub ZK umożliwiającego poruszanie się tym pojazdem po Polsce i krajach jw.
Należy odróżnić dwie sytuacje;
a/ sprowadzamy sobie pojazd pochodzący z kraju należącego do UE jw.;
b/ sprowadzamy lub poruszamy się pojazdem zarejestrowanym w kraju innym niż jw.;
W przypadku a/ zawsze wystawia się polisę „normalną”, czyli 12-to miesięczną, ale wcześniej należy okazać dokument potwierdzający fakt wyrejestrowania tego pojazdu w kraju pochodzenia.
W przypadku b/ musimy się zaopatrzyć albo w ZK, albo w OC graniczne, przy czym musimy liczyć się z tym, że pośrednik zażąda okazania stosownych dokumentów, w tym wygasającej polisy ZK lub OC granicznego, na bazie których pojazd ten przekroczył granicę.
Pamiętajmy:
Polisa OC 12-to miesięczna, o której mowa wyżej, wystawiona w przypadku a/ nie jest dokumentem potwierdzającym fakt wprowadzenia pojazdu legalnie na polski obszar celny. Ma ona tylko walor ochronny na wypadek szkód spowodowanych tym pojazdem u osób trzecich. W razie kontroli drogowej nie uchroni więc nas przed reperkusjami z tytułu poruszania się po polskich drogach bez załatwienia formalności z tym związanych.
Dobra rada:
Przed wyjazdem za granicę lepiej sprawdzić wykazy państw, gdzie obowiązuje Zielona Karta. Szczegółowego wykazu tych krajów, a także państw w których obowiązuje ZK, nie zamieszczam, są one bowiem dostępne (zawsze aktualne) na stronach www.: PBUK, i Rzecznika Ubezpieczonych, skąd te, także dane dot. ZK, pochodzą.
_______________________________
Kto ma obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia OC ?
Ustawa szczegółowo określa jakie pojazdy i w jakich przypadkach podlegają temu obowiązkowi.
W Rozdz. II, art. 23, ust.1 czytamy, że obowiązek ten spoczywa na posiadaczu pojazdu mechanicznego. Ust. 2 tegoż artykułu rozszerza ten obowiązek także na „posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, przed jego rejestracją oraz na posiadacza lub kierującego pojazdem historycznym albo pojazdem wolnobieżnym, od chwili wprowadzenia tych pojazdów do ruchu”(Rozdz. I, art. 2, ust. 1, pkt.14a Ustawy), tj. wprowadzenia pojazdu na drogę, określoną w art. 2, pkt. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Problem ten uszczegóławia m. in. art. 29 i 31 Ustawy. Czytamy tam np. że obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia OC powstaje:
– „najpóźniej w dniu rejestracji pojazdu mechanicznego, z wyjątkiem pojazdów historycznych, ale nie później niż z chwilą wprowadzenia pojazdu do ruchu”;
– „przed wprowadzeniem do ruchu pojazdów, o których mowa w art. 2 pkt. 10 lit. b (pojazd wolnobieżny w rozumieniu przepisów ustawy – Prawo o ruchu drogowym, z wyłączeniem pojazdów wolnobieżnych będących w posiadaniu rolników posiadających gospodarstwo rolne i użytkowanych w związku z posiadaniem tego gospodarstwa;), oraz pojazdów historycznych (definicja pojazdu historycznego zawarta jest w Rozdz. I, art. 2, ust.1, pkt.11 Ustawy)” – także wtedy gdy w/w pojazdy nie zostały dopuszczone do ruchu”;
– „przed wprowadzeniem do ruchu pojazdów, o których mowa w art. 2 pkt. 10 lit. a, (pojazd samochodowy, ciągnik rolniczy, motorower i przyczepa określone w przepisach ustawy – Prawo o ruchu drogowym,), które nie zostały zarejestrowane”;
– „najpóźniej w dniu ustania odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń w przypadku określonym w art. 28 ust. 3”; (jeżeli nie została opłacona w całości składka za mijający okres 12 miesięcy ubezpieczenia, w przypadku cofnięcia ZU zezwolenia, upadłości, likwidacji – z uwzględnieniem art.33 – przypadki rozwiązania umowy);
– „najpóźniej w dniu rozwiązania się dotychczasowej umowy w przypadkach określonych w art. 27 ust. 6 oraz w art. 31 ust. 1 i 4”; (chodzi tu o ubezpieczenie graniczne/ Zieloną Kartę, oraz rozwiązanie umowy w wyniku wypowiedzenia umowy OC przez nabywcę – przeniesienie prawa własności oraz przypadek zawarcia umowy przez posiadacza pojazdu nie będącego jego właścicielem);
– „najpóźniej w dniu rozwiązania dotychczasowej umowy w związku z jej wypowiedzeniem w przypadku określonym w art. 28 ust. 1”; („Jeżeli posiadacz pojazdu mechanicznego nie później niż na jeden dzień przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta, nie powiadomi na piśmie zakładu ubezpieczeń o jej wypowiedzeniu, uważa się, że została zawarta następna umowa na kolejne 12 miesięcy, z zastrzeżeniem ust. 2.”).
U w a g a !
„Zawarcie następnej umowy nie następuje, pomimo braku powiadomienia, o którym mowa w ust. 1, ale tylko w następujących przypadkach:
a/ nie została opłacona w całości określona w umowie składka za mijający okres 12 miesięcy lub w przypadku cofnięcia zakładowi ubezpieczeń zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych albo
b/ w przypadku ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń, ogłoszenia lub zarządzenia likwidacji zakładu ubezpieczeń albo oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub umorzenia postępowania upadłościowego, w przypadku, o którym mowa w art. 98 ust. 2.”
– „najpóźniej w dniu odstąpienia przez ubezpieczającego od umowy w trybie określonym w art. 40 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (Dz. U. poz. 827)”;
– „przed przekroczeniem granicy, w przypadku gdy posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym zarejestrowanym za granicą w państwie innym niż określone na podstawie art. 25 ust. 2 nie posiada ważnej Zielonej Karty lub ubezpieczenia granicznego”; [dot. pojazdów zarejestrowanych za granicą w państwie innym niż kraje będące sygnatariuszami Porozumienia Wielostronnego].
Należy pamiętać, że:
„w razie przejścia lub przeniesienia prawa własności pojazdu mechanicznego, którego posiadacz zawarł umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, na posiadacza pojazdu, na którego przeszło lub zostało przeniesione prawo własności, przechodzą prawa i obowiązki poprzedniego posiadacza wynikające z tej umowy. Umowa ubezpieczenia OC ulega rozwiązaniu z upływem okresu, na który została zawarta, chyba że posiadacz, na którego przeszło lub zostało przeniesione prawo własności, wypowie ją na piśmie. W przypadku wypowiedzenia umowy ubezpieczenia OC, ulega ona rozwiązaniu z dniem jej wypowiedzenia. Przepisów art. 28 nie stosuje się”. (art. 31, ust.1);
„w razie przejścia lub przeniesienia prawa własności pojazdu mechanicznego zarejestrowanego, którego posiadacz wbrew obowiązkowi nie zawarł umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, posiadacz, na którego przeszło lub zostało przeniesione prawo własności jest obowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych w dniu przejścia lub przeniesienia prawa własności pojazdu mechanicznego, ale nie później niż z chwilą wprowadzenia pojazdu mechanicznego do ruchu. Jeżeli nastąpiło przeniesienie posiadania pojazdu mechanicznego zarejestrowanego bez przejścia lub przeniesienia prawa własności tego pojazdu, a dotychczasowy posiadacz pojazdu wbrew obowiązkowi nie zawarł umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, kolejny posiadacz pojazdu jest obowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych w dniu wejścia w posiadanie tego pojazdu, ale nie później niż z chwilą wprowadzenia pojazdu mechanicznego do ruchu.” – (art. 31, ust.3);
U w a g a !
Czasami dochodzi do nieporozumień, w kontekście przeniesienia prawa własności pojazdu, w związku z kontynuacją nabytej umowy ubezpieczenia OC, zwłaszcza w sytuacjach nie standardowych (np. wykup pojazdu z leasingu, zmiana właściciela, po spłaceniu kredytu, etc.). Skutki dla nabywcy mogą być nieprzyjemne – np. vide art. 88 Ustawy, o czym wspominam w dalszej części tego opracowania. Dlatego skrupulatnie sprawdzajmy przekazywane nam polisy OC i nie odkładajmy załatwienia formalności ubezpieczeniowych na ostatnią chwilę.
_______________________________
Na jaki okres zawieramy ubezpieczenie OC kom. ?
Generalnie ubezpieczenia zawiera się na okres 12 miesięcy (art. 26 Ustawy), z datą początku ochrony od dnia następnego od dnia zawarcia umowy.
Istnieje możliwość wystawienia umowy, na wniosek Ubezpieczającego, z początkiem odpowiedzialności od dnia zawarcia umowy, z tym że wpisuje się obok daty rozpoczęcia ochrony również godzinę. Wyjątki od tej zasady są wymienione w art. 27 Ustawy:
„1. Umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych na czas krótszy niż 12 miesięcy, zwaną dalej „umową ubezpieczenia krótkoterminowego”, można zawrzeć, jeżeli pojazd mechaniczny jest:
zarejestrowany na stałe, w przypadkach określonych w ust. 2;
zarejestrowany czasowo;
zarejestrowany za granicą, jeżeli zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt. 7a lit. c ustawy o działalności ubezpieczeniowej państwem członkowskim umiejscowienia ryzyka jest Rzeczpospolita Polska;
pojazdem wolnobieżnym określonym w art. 2 pkt. 10 lit. b;
pojazdem historycznym.
2. Umowę ubezpieczenia krótkoterminowego na czas nie krótszy niż 30 dni, w odniesieniu do pojazdów mechanicznych zarejestrowanych na stałe, może zawrzeć podmiot prowadzący działalność gospodarczą polegającą na pośredniczeniu w kupnie i sprzedaży pojazdów mechanicznych lub polegającą na kupnie i sprzedaży pojazdów mechanicznych, w zakresie pojazdów przeznaczonych do kupna lub sprzedaży.
3. Umowę ubezpieczenia krótkoterminowego, w odniesieniu do pojazdów mechanicznych zarejestrowanych czasowo, zawiera się na czas nie krótszy niż okres tej rejestracji, określony w decyzji starosty właściwego ze względu na miejsce zamieszkania właściciela pojazdu mechanicznego, nie krótszy jednak niż 30 dni.
4. Umowę ubezpieczenia krótkoterminowego, w odniesieniu do pojazdów wolnobieżnych określonych w art. 2 pkt. 10 lit. b, można zawrzeć na czas nie krótszy niż 3 miesiące.
5. Umowę ubezpieczenia krótkoterminowego, w odniesieniu do pojazdów historycznych, można zawrzeć na czas nie krótszy niż 30 dni.
6. Umowę ubezpieczenia granicznego zawiera się przed przekroczeniem przez pojazd mechaniczny granicy w przypadku określonym w art. 29 ust. 1 pkt. 3 oraz w przypadku rozwiązania się tej umowy lub wygaśnięcia okresu ważności Zielonej Karty podczas pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, na okres co najmniej 30 dni.”
_______________________________
Kontynuacja umowy ubezpieczenia. O czym musimy wiedzieć?
Standardowa sytuacja:
posiadacz pojazdu nie powiadamia na piśmie swego Ubezpieczyciela (nie później niż na jeden dzień przed upływem 12-miesięcznego okresu trwania umowy ubezpieczenia),o jej wypowiedzeniu – art.28,ust. 1: następuje automatyczne wznowienie tej umowy.
Należy pamiętać,
że zgodnie z art. 28, ust. 1b, ZU powinien przesłać Ubezpieczonemu informację dot. ubezpieczenia na następny okres roczny. Informacja ta, zgodnie z art. 28, ust. 1c powinna zawierać m. in. określenie wys. składki i pouczenie, że, wys. tej składki może ulec zmianie, „jeśli po wysłaniu informacji przez zakład ubezpieczeń wyjdą na jaw okoliczności mające wpływ na wysokość składki, oraz wskazanie tych okoliczności”. Dalej w ust. 1e zapisano, że w takich przypadkach ZU wezwie Ubezpieczającego do zapłaty podwyższonej składki.
Inne przypadki:
a/ klient nie opłaca w całości składki należnej za mijający 12-to miesięczny okres ubezpieczenia.
Efekt: nie dochodzi do automatycznego wznowienia umowy – art. 28, ust. 2, pkt. 1, więc… musi wznowić umowę z własnej inicjatywy!
b/ posiadacz pojazdu w tym samym czasie jest ubezpieczony w dwóch lub więcej ZU
Jeśli jedna z umów zawarta została w trybie art. 28, ust. 1(automatyczne wznowienie- patrz wyżej), to umowa ubezpieczenia OC zawarta w tym trybie może być wypowiedziana w każdym czasie. [Pamiętać należy jednak, że ZU który wystawił umowę ubezpieczenia jw., może żądać zapłaty składki ubezpieczeniowej za okres udzielonej ochrony (ale jedna składka, niezależnie od ilości wystawionych umów na ten sam pojazd przez ten sam ZU)] –art. 28a, ust. 2,3;
c/ klient zbywa/przewłaszcza pojazd w okresie trwania umowy ubezpieczenia
Możliwe jest zakończenie i ubezpieczenie od nowa na własny rachunek, albo przejecie tej umowy do końca jej trwania, z ewentualnym aneksowaniem na nabywcę – rekalkulacja;
d/ upadek, likwidacja zakładu ubezpieczeń – patrz wyżej i niżej.
U W A G A !
Na mocy innych zapisów Ustawy, jeśli klient doprowadzi do tego, że nastąpi przerwa w ochronie ubezpieczeniowej, musi się liczyć z tym, że po wykryciu takiego przypadku, może być na niego nałożona kara!
Zgodnie z art. 88 Ustawy, wysokość opłaty karnej obowiązującej w każdym roku kalendarzowym, stanowi:
samochody osobowe; równowartość dwukrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę,
samochody ciężarowe, ciągniki samochodowe i autobusy; równowartość trzykrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę,
pozostałe pojazdy; równowartość jednej trzeciej minimalnego wynagrodzenia za pracę.
W przypadku posiadaczy pojazdów mechanicznych, którzy nie spełnili obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zgodnie z warunkami tego ubezpieczenia, wysokość opłaty jest uzależniona także od okresu pozostawania tego posiadacza bez ochrony ubezpieczeniowej w każdym roku kalendarzowym i wynosi:
20% opłaty w wysokości jw. w przypadku gdy okres ten nie przekracza 3 dni;
50% opłaty w wysokości jw. w przypadku gdy okres ten nie przekracza 14 dni
100% opłaty w wysokości jw. w przypadku gdy okres ten przekracza 14 dni.
_______________________________
Kiedy umowa ubezpieczenia OC kom. ulega rozwiązaniu (art. 33 Ustawy)?
„Umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych ulega rozwiązaniu:
z upływem okresu, na który została zawarta; [ale patrz sytuacja opisana w art. 28, ust. 1 – automatyczne wznowienie – vide wyżej];
z chwilą wyrejestrowania pojazdu mechanicznego;
z dniem odstąpienia od umowy w przypadku określonym w art. 29 ust. 3; („Jeżeli w przypadku, o którym mowa w ust. 2 {zawarcie umowy ubezpieczenia przed rejestracją pojazdu – przypis autora}, pojazd mechaniczny, w terminie 30 dni od dnia zawarcia umowy, nie został zarejestrowany, każda ze stron może odstąpić od umowy, powiadamiając o tym na piśmie drugą stronę”)
w przypadkach określonych w art. 31 ust. 1 i 4; (nabywca, albo sytuacja gdy nastąpi przeniesienie prawa własności z posiadacza nie będącego właścicielem na właściciela i właściciel ją wypowie jw.)
z chwilą udokumentowania trwałej i zupełnej utraty posiadania pojazdu mechanicznego w okolicznościach niepowodujących zmiany posiadacza, z uwzględnieniem art. 79 ust. 1 pkt. 5 ustawy – Prawo o ruchu drogowym;
z upływem 3 miesięcy od dnia ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń, z uwzględnieniem art. 474 i art. 476 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2012 r. poz. 1112 i 1529 oraz z 2013 r. poz. 355);
z chwilą zarejestrowania pojazdu mechanicznego za granicą;
z dniem odstąpienia przez ubezpieczającego od umowy w trybie określonym w art. 40 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta;
z dniem wydania zaświadczenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 pkt. 1 lub 6 ustawy – Prawo o ruchu drogowym, albo równoważnego dokumentu wydanego w innym państwie;
z dniem wypowiedzenia umowy zgodnie z art. 28a ust. 1”
Dobra rada:
Zanim jako Nabywcy podejmiecie Państwo decyzję co do kontynuacji umowy przejętej lub jej wypowiedzenia, sprawdźcie:
czy polisa jest zapłacona w całości, a jeśli nie, to ile rat, w jakiej wysokości i w jakich terminach pozostało do zapłaty?
kiedy przypada termin końca ochrony ubezpieczeniowej?
czy raty których termin zapłaty przypadł np. na krótko przed podpisaniem umowy, zostały rzeczywiście zapłacone?
Proszę żądać okazania od Zbywcy dowodów wpłaty. Unikniecie w ten sposób wielu przykrych niespodzianek.
Jeżeli zorientujecie się Państwo, że pojazd który chcecie kupić w stosunkowo krótkim czasie, np. kilku tygodni, więcej niż raz zmieniał właściciela, proszę dokładniej niż zwykle to robicie, sprawdzić dokumenty, zwłaszcza ubezpieczeniowe. Zdarzało się że w krótkim czasie formalnie samochód 3-krotnie zmieniał właściciela, poszczególni właściciele nie przejmowali się obowiązkami narzuconymi przez Ustawę, powstał bałagan w dokumentacji, w efekcie „ostatni na liście” właściciel miał najwięcej problemów do rozwiązania. Wiem jedno; raczej nie warto kupować samochodu z „defektem ubezpieczeniowym”, a jeśli już, to … jest to mocny argument w negocjacjach.
PAMIĘTAJMY:
Zbywca i Nabywca ponoszą solidarną odpowiedzialność wobec zakładu ubezpieczeń za zapłatę należnych ZU składek/rat ale tylko za okres od dnia przeniesienia prawa własności pojazdu, do dnia powiadomienia przez Zbywcę ZU o sprzedaży. Po tym powiadomieniu za składkę/raty należne za okres ochrony po sprzedaży pojazdu odpowiada Nabywca – art.32, ust. 4.
Tylko jeśli w 100% przeniesione zostanie prawo własności ( także dot. to wykupu z leasingu lub przeniesienia prawa własności po spłacie kredytu przez dot. Użytkownika), stosuje się zapisy Ustawy. Jeśli jest więcej niż jeden właściciel i tylko jeden z nich sprzeda, daruje swoją część innej osobie, to nie dochodzi do przeniesienia w całości prawa własności. W takim przypadku należy nawiązać kontakt z Ubezpieczycielem i dostosować się do regulacji obowiązujących w danym ZU.
Pamiętajmy także, że:
Zbywca ma obowiązek przekazać Nabywcy, wraz z pojazdem, potwierdzenie zawarcia umowy ubezpieczenia, oraz powiadomić zakład ubezpieczeń, w terminie 14 dni od daty przeniesienia prawa własności, o fakcie zbycia pojazdu i o danych osobowych Nabywcy (art. 32, ust.1-2 Ustawy)
Nabywca ma prawo wypowiedzieć przejętą umowę OC w każdym czasie (w okresie jej obowiązywania). Z chwilą otrzymania przez zakład ubezpieczeń od Nabywcy pisemnego jej wypowiedzenia, umowa ta ulega rozwiązaniu z dniem wypowiedzenia. Jeśli takowe wypowiedzenie nie zostanie doręczone, to umowa ubezpieczenia OC „nabyta” nie ulega rozwiązaniu i trwa do oznaczonego w niej końca okresu ubezpieczenia. W tym przypadku nie obowiązuje „zasada automatyzmu”, czyli samoistnie nie wznawia się. Jeśli nabywca zdecyduje się na aneks do umowy nabytej, to dla potrzeb rekalkulacji składki ma obowiązek podać wszystkie znane sobie dane niezbędne do jej przeprowadzenia. Rekalkulację składki przeprowadza się uwzględniając wartość składki zapłaconej przez Zbywcę oraz dane Nabywcy, tj. oblicza się składkę należną od Nabywcy za okres ubezpieczenia i od tak ustalonej kwoty odejmuję się składkę wpłaconą za ten okres przez Zbywcę.
„Skutki wyrządzenia szkody po dniu przeniesienia prawa własności pojazdu mechanicznego nie obciążają posiadacza pojazdu, który dokonał przeniesienia tego prawa” – art. 32, ust. 3.
_______________________________
Kiedy należy się zwrot składki za nie wykorzystany okres ubezpieczenia OC kom. ?
Należy pamiętać, że nie ma tu automatyzmu. Aby uzyskać zwrot składki, należy wystąpić ze stosownym roszczeniem. Ustawa reguluje ten problem jednoznacznie (7 przypadków) w art. 41. Trzeba wiedzieć, że w najczęstszych, standardowych przypadkach, zbywca ma prawo wystąpić o zwrot składki tylko wtedy kiedy nabywca ją wypowie na piśmie. Jeśli zależy nam na zwrocie składki, należy to uzgodnić z nabywcą w trakcie negocjacji związanych ze sprzedażą pojazdu. Zgodnie z Ustawą ZU ma 14 dni na dokonanie zwrotu, licząc od dnia wypowiedzenia umowy, złożenia oświadczenia o odstąpieniu, etc.
Obowiązki – Konsekwencje:
A/ Osoby uczestniczące w zdarzeniu objętym ubezpieczeniem OC.
Określa je art. 16 Ustawy. W ust. 1 czytamy tam, że osoby te są zobowiązane do:
„1) przedsięwzięcia wszystkich środków w celu zapewnienia bezpieczeństwa w miejscu zdarzenia, starania się o złagodzenie skutków zdarzenia oraz zapewnienia pomocy lekarskiej poszkodowanym, jak również w miarę możliwości zabezpieczenia mienia osób poszkodowanych;
2) zapobieżenia, w miarę możliwości, zwiększeniu się szkody;
3) niezwłocznego powiadomienia Policji o zdarzeniu, o ile doszło do wypadku z ofiarami w ludziach lub do wypadku powstałego w okolicznościach nasuwających przypuszczenie, że zostało popełnione przestępstwo.”
Art. 16 w ust. 2 ponadto zobowiązuje w/w osoby do:
„1) udzielenia pozostałym uczestnikom zdarzenia niezbędnych informacji koniecznych do identyfikacji zakładu ubezpieczeń, łącznie z podaniem danych dotyczących zawartej umowy ubezpieczenia;
2) niezwłocznego powiadomienia o zdarzeniu zakładu ubezpieczeń, udzielając mu niezbędnych wyjaśnień i przekazując posiadane informacje.”
W ust. 3 tegoż art. czytamy, że”:
„osoba, której odpowiedzialność jest objęta ubezpieczeniem obowiązkowym, a także osoba występująca z roszczeniem, powinny przedstawić zakładowi ubezpieczeń, Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu lub Polskiemu Biuru Ubezpieczycieli Komunikacyjnych posiadane dowody dotyczące zdarzenia i szkody oraz ułatwić im ustalenie okoliczności zdarzenia i rozmiaru szkód, jak również udzielić pomocy w dochodzeniu przez zakład ubezpieczeń, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny lub Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych roszczeń przeciwko sprawcy szkody”.
………………………………………………
Uwaga:
Polecam szczególnej uwadze w/w zapis art. 16, ust. 1 i 3, gdyż na ten artykuł niekiedy powołują się Ubezpieczyciele. Zwracam uwagę na podkreślenie; „powinny przedstawić”, gdyż zdarza się że interpretowany jest ten zapis na równi z określeniem „ma obowiązek”. Niekiedy również specyficznie interpretuje się zapis o obowiązku powiadamiania Policji. Ustawodawca ten obowiązek wprowadził warunkowo, tj.: „…o ile doszło do… .”
Znam przypadek oddalenia roszczenia odszkodowawczego z w/w powodów.
…………………………………………….
Pamiętajmy, że:
„Jeżeli osoba objęta ubezpieczeniem obowiązkowym odpowiedzialności cywilnej lub osoba występująca z roszczeniem, z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa, nie dopełniły obowiązków wymienionych w art. 16, a miało to wpływ na ustalenie istnienia lub zakresu ich odpowiedzialności cywilnej bądź też na zwiększenie rozmiarów szkody, zakład ubezpieczeń może dochodzić od tych osób zwrotu części wypłaconego uprawnionemu odszkodowania lub ograniczyć wypłacane tym osobom odszkodowanie. Ciężar udowodnienia faktów, uzasadniających zwrot zakładowi ubezpieczeń części odszkodowania lub ograniczenia odszkodowania, spoczywa na zakładzie ubezpieczeń” – art. 17 Ustawy.
B/ Niektóre inne obowiązki.
Do nich należy m.in. powiadamianie ZU o wszelkich zmianach adresu, siedziby, etc. – art. 18. Z treści tego artykułu wprost nie wynika, że jest to obowiązek, ale opisany jest tam skutek zaniechania takich czynności jak wyżej. Chodzi tu o skutki prawne wynikające z przesyłania wszelkiej korespondencji od ZU do posiadacza pojazdu na ostatni z podanych adresów doręczeń.
Wspomniano już wcześniej o obowiązku przekazania nabywcy certyfikatu ubezpieczenia OC, a także o ustawowym obowiązku powiadomienia ZU o sprzedaży ubezpieczonego pojazdu.
Zgodnie z art. 8, ust. 6 Ustawy, posiadacz pojazdu mechanicznego jest zobowiązany także do „niezwłocznego powiadomienia zakładu ubezpieczeń o ustaniu czasowego wycofania pojazdu z ruchu” ( czasowe wycofanie w rozumieniu art. 78a ustawy – Prawo o ruchu drogowym). W przypadku niedopełnienia tego obowiązku (art. 8, ust. 7) ZU „może odpowiednio podwyższyć składkę ubezpieczeniową, począwszy od dnia, w którym ustało czasowe wycofanie pojazdu z ruchu.”
Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej, posiadacz pojazdu mechanicznego jest obowiązany poinformować ZU o przeprowadzeniu dodatkowego badania technicznego o którym mowa w art. 81,ust. 11, pkt. 5 ustawy z dnia 20.06.1997 – Prawo o ruchu drogowym. Ten sam zapis wspomnianej Ustawy, tj. art. 17, wskazuje: „ badanie techniczne uznane jest jako normalne następstwo szkody i jego koszty pokrywa zakład ubezpieczeń w ramach polisy AC, jak i OC sprawcy.”
Prawom, nie tylko obowiązkom klienta ZU poświęcę oddzielny artykuł.
C/ Dochodzenie roszczeń zwrotu wypłaconego odszkodowania.
Ustawa daje prawo zarówno Ubezpieczycielom jak i Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu
do występowania z takim roszczeniem do kierujących pojazdami mechanicznymi – art. 43,
„jeżeli kierujący:
wyrządził szkodę umyślnie,
w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii;
wszedł w posiadanie pojazdu wskutek popełnienia przestępstwa;
nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym, z wyjątkiem przypadków, gdy chodziło o ratowanie życia ludzkiego lub mienia albo o pościg za osobą podjęty bezpośrednio po popełnieniu przez nią przestępstwa;
zbiegł z miejsca zdarzenia.”
Powyższy tekst zawiera w moim odczuciu minimum tego, co powinniśmy jako właściciele/użytkownicy pojazdów wiedzieć, w zakresie regulowanym przez w/w Ustawę.
Niektóre ZU już w 2014 roku wprowadziły zasadę, że jeśli dojdzie do szkody komunikacyjnej w której ich klient występuje wyłącznie w roli poszkodowanego, to nie musi dochodzić bezpośrednio odszkodowania od ubezpieczyciela sprawcy, lecz może zgłosić szkodę u ubezpieczyciela u którego ma wykupioną polisę OC kom., niezależnie od tego czy ma wykupioną polisę autocasco i bez konieczności angażowania polisy AC.
Po oględzinach ubezpieczyciel ów wypłaci mu odszkodowanie należne. Kwestia regresu, etc. to już nie jest problem klienta. Nie musi on szukać kontaktu do ubezpieczyciela sprawcy, ma także zapewnioną pomoc informacyjną pracowników Centrum Obsługi Klienta, a w razie potrzeby także zorganizowane holowanie uszkodzonego pojazdu i pokryte koszty; zabezpieczenia i parkowania uszkodzonego pojazdu, pojazdu zastępczego, uszkodzonego bagażu, wymaganych prawem badań technicznych po naprawie. Wypłata takiego odszkodowania nie obciąża w żaden sposób konta tego klienta. Podobne rozwiązania, zgodnie z zapowiedziami, przyjęły także, na bazie rekomendacji PIU i KNF, inne ZU ale o tym napiszę później. Tu zwracam Państwu uwagę tylko na to, że w detalach te rozwiązania póki co nie są identyczne.
